Seler ang. celery

Słówko dnia: seler (ten seler, nie: ta salera)mianownik,deklinacja IV, Dopełniacz: selera.



Znaczenia:

1. 'roślina warzywna' np. Uprawiać seler. Uprawiać selery.

2. 'jadalny korzeń tej rośliny' np. Sałatka z selera. Pokroić seler albo selera.


Uwaga: Sprzedawać seler, lepiej: selery.

wziąć ang. take/cz.4

wziąć

znaczenia:
7. 'pokonać, zwyciężyć kogoś; okazać się lepszym; pokonać jakąś trudność'

np. ktoś wziął kogoś: Wziąłem go na wirażu.
ktoś wziął, coś wzięło coś: Zawodniczka wzięła już ostatni płotek.
koś wziął coś w znaczeniu 'zdobyć': Wziął pierwsze miejsce w zawodach.

8. 'potraktować coś jako środek do osiągnięcia zamierzonego celu'

np. ktoś wziął coś (na coś, przeciwko czemuś):
Właśnie wziąłem prysznic.
Wzięła kilka dodatkowych lekcji języka polskiego.
Weź proszek od bólu głowy albo na ból głowy.
Wziąłeś zwolnienie?

rzadko: ktoś wziął na coś, np. Wziął na przeczyszczenie

Czy warto wierzyć w przesądy?

Pochodzenie ludowych wierzeń i przesądów tkwi w starożytności, niektóre zrodziła wiara chrześcijańska, a sporo powstało całkiem niedawno. Niektóre słyszałam w dzieciństwie, a o niektórych niedawno przeczytałam. Jedne śmieszną, inne zaskakują, a jeszcze inne skłaniają do refleksji. Najbardziej zainteresowały mnie zabobony związane z ciałem. Przytoczę kilka z nich:

USZY - popularne jest przekonanie, że duże uszy sygnalizują hojność, natomiast małe - skąpstwo. Kanciasty kształt uszu świadczy o szlachetnym pochodzeniu, a płaski o braku wyrafinowania. Jeśli kogoś swędzą uszy, to może być pewien, że ktoś inny o nim rozmawia. Jeśli swędzi nas prawe ucho- to ktoś wypowiada się o nas w sposób pozytywny, zaś lewe - rozsiewa niemiłe plotki(1).
Skąd się wziął wskazany wyżej przesąd - nie wiadomo. Prawdopodobnie jest to wiara ludowa przekazywana z pokolenia na pokolenie.

NAZWISKA zgodnie z przesądem należy być sceptycznym co do szczęśliwej przyszłości panny młodej, której nazwisko panieńskie zaczyna się na od tej samej litery, co nazwisko pana młodego.2

NOC POŚLUBNA nowożeńcy powinni mieć się na baczności, kiedy zacznie morzyć ich sen podczas nocy poślubnej. Przesąd głosi bowiem, że to z nich, które uśnie później, będzie żyć dłużej.3


Myślę, że wiara ludowa może zaskoczyć najbardziej sceptyczną i religijną osobę. Nie chcę przytaczać więcej przykładów przesądów, a raczej zachęcić was do lektury. Dla niektórych mroczna wiedza może okazać się bardzo inspirująca i cenna.
Jednak radzę traktować ją z dużą rezerwą i przymrużeniem oka.

Jaki jest wasz stosunek do przesądów? Czy w nie wierzycie? Czy na widok kominiarza łapiecie się za guzik, i zawracacie, kiedy przez drogę, którą idziecie, przebiegnie czarny kot?



1,2,3 H. Oliver, Czarne koty i prima aprilis. Skąd się wzięły przesądy w naszym życiu?, Kraków 2011.

Przesąd ang. superstition

Zawsze miałam sceptyczny stosunek do przesądów, jednak ostatnia lektura skłoniła mnie do głębszego poznania tematu.

Przesąd ( ang. superstition) - inaczej zabobon; bezpodstawna i uparcie żywiona wiara w istnienie związku przyczynowo-skutkowego między jakimiś zdarzeniami.

W Internecie jest pełno informacji na temat przykładów przesądów. Można by je mnożyć: rozsypana sól, czarny kot przebiegający drogę itp. Ku mojemu wielkiemu zdziwieniu, wśród różnego typu klasyfikacji, można znaleźć różne przykłady zabobonów: począwszy od najciekawszych, najpopularniejszych, najważniejszych, a kończąc nawet na najgłupszych.

Dlaczego w XXI wieku nadal żyjemy, kierując się licznymi przesądami? Skąd się one wzięły w naszym życiu? Jeśli chcecie poznać odpowiedź na te pytania, polecam wam książkę Harrego Olivera Czarne koty i prima aprilis.

Kiedy piszemy na końcu wyrazu "-ji"?

Jeżeli wyraz w mianowniku liczby pojedynczej kończy się na „-ja”, a przed tym połączeniem występuje jakaś spółgłoska, to w dopełniaczu, celowniku oraz miejscowniku liczby pojedynczej występuje „-ji” np. :
„nacja” – „nacji”, „racja” – „racji”, „pasja” – „pasji”, „Rosja” – „Rosji”, „Azja” – „Azji”, „fantazja” – „fantazji” itp.

Kiedy piszemy na końcu wyrazu "ii"?

Podwojone „i” występuje w zakończeniach rzeczowników zapożyczonych, które zostały przyswojone niedawno i odczuwa się jeszcze ich obcość, a zakończone są na „-ia”, np. „amfibia” – „amfibii”, „ironia” – „ironii”, „foniatria” – „foniatrii”, „oligarchia” – „oligarchii”; „mafia” – „mafii”, „rewia” – „rewii” itp.

Kiedy piszemy na końcu wyrazu "i"?

W przypadku rzeczowników zakończonych na " -ja" występujących przed samogłoską np. Maja, szyja, paranoja.
W takich rzeczownikach w dopełniaczu, celowniku oraz miejscowniku liczby pojedynczej w zakończeniu zawsze występuje tylko jedno „-i”, a więc np.: „Maja” – „Mai”, „Ziaja” – „Ziai”, „breja” – „brei”, „knieja” – „kniei”, „paranoja” – „paranoi”, „szyja” – „szyi”.

W przypadku rzeczowników zakończonych na "-ja" występujących przed spółgłoską np. Ziemia, równia, kopalnia w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej rzeczowników polskich oraz zapożyczeń, które zostały przyswojone dawno i dziś nie odczuwa się ich obcości.
Końcówki tej używamy także w rzeczownikach zapożyczonych zakończonych na „-ea” czy „-ua”, np. „Bazylea” – „Bazylei”, „idea” – „idei”.

wziąć ang.take/ cz.3

wziąć

Znaczenia:
5. 'zacząć odgrywać w stosunku do kogoś jakąś rolę lub powierzyć komuś jakąś funkcję'
a) ktoś wziął kogoś za coś, na kogoś:
Wzięli go na kucharza.
b) ktoś wziął kogoś (na coś, do czegoś, do kogoś, pod coś, w coś)
Wzięli opiekunkę do dziecka.
Wzięłam go na wychowanie, na swoje utrzymanie.

6. 'podjąć się czegoś, zobowiązać się do czegoś, obciążyć się czymś'
a) ktoś wziął coś
Wzięłam tę posadę.

Uwaga! Niepoprawnie: Wziąć pracę. Poprawnie: Dostać pracę.

b) ktoś wziął na siebie coś
Wziął na siebie ten przykry obowiązek.

Uwaga! Wziąć (nie: przejąć) sprawy w swoje ręce 'przedsięwziąć coś, zapoczątkować, zacząć o czymś decydować.'


Opracowanie na podstawie Słownika języka polskiego, pod red. A. Marczewskiego, Warszawa 2005.

Wygrawerować ang. engrave

Ostatnio bardzo modne stało się wygrawerowanie jakiegoś napisu na różnego rodzaju przedmiotach, szczególnie na obrączkach. Co właściwie oznacza ten wyraz?

wygrawerować ' wyryć techniką grawerską rysunek, wzór, ornament w twardym materiale'

Czasem żałuje, że nic sobie nie wygrawerowałam.

Cegielnia ang. brickyard

Kolega zapytał mnie: ceglarnia czy cegłownia?

Właśnie! Żaden rzeczownik nie jest poprawny!

Cegielnia - rzeczownik, rodzaj żeński, DCMs. cegielni; liczba mnoga Dopełniacz-> cegielni.

Błędy składniowe/cz.3

Błędy składniowe

I. W zakresie naruszenia związku zgody:

-> pomiędzy podmiotem wyrażonym pojedynczym rzeczownikiem w liczbie mnogiej a orzeczeniem:

a) Psy gryźli kości.

Podmiotem zdania jest rzeczownik psy występujący w liczbie mnogiej. Rzeczownik pies ma rodzaj męskożywotny. Orzeczenie w czasie przeszłym w liczbie mnogiej przybiera formę męskoosobową (gryźli) tylko wtedy, gdy podmiotem jest rzeczownik męskoosobowy występujący w liczbie mnogiej.
Podmiotem analizowanego zdania jest rzeczownik rodzaju męskożywotnego, który– podobnie jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego, nijakiego i męskorzeczowego w liczbie mnogiej–łączy się z orzeczeniem w czasie przeszłym w formie niemęskoosobowe(gryzły).

wziąć ang. take/ cz.2

Wziąć

Znaczenia:
2. 'zabrać ze sobą dokądś'
a) ktoś wziął (ze sobą) kogoś, coś, dokądś:
Wziął ją do teatru na koncert.
3. 'stać się właścicielem, użytkownikiem czegoś za czyjąś zgodą;otrzymać, uzyskać'
a) ktoś wziął coś -(skądś od kogoś)- (jakoś, w czymś):
Wziąć premię, pensję, pożyczkę.
Wziął ryzę papieru na rachunek .
4. 'stosując wobec kogoś siłę, przemoc, przymusić do czegoś; zabrać siłą, przywłaszczyć coś sobie'
a) ktoś wziął kogoś
Wziąć jeńców.
b) ktoś wziął coś
To ona wzięła z sejfu moją biżuterię.

Opracowanie na podstawie Słownika języka polskiego, pod red. A. Marczewskiego, Warszawa 2005.

wziąć ang. take/cz.1

Istnieje pewien czasownik, którego niepoprawna forma (dość powszechnie używana) wzbudza we mnie negatywne emocje.
Chodzi o słowo wziąć. Ze względu na obszerność materiału, informacje o wskazanym czasowniku podzielę na części.

wziąć (nie wziąść) dokonany
wezmę (nie: weznę), weź (nie: weźmij, weźnij), weźmie (nie: weźnie), wziąłem (nie: wzięłem), wziął, wzięła, wziąwszy.

Znaczenia:

1. 'chwycić, ująć, objąć'

a) ktoś wziął coś (czymś)- (skądś)-
Wziąć coś palcami, ręką, nożem, łyżką itp.
Weź ten dzbanek ze stołu.

b) ktoś wziął kogoś, coś - za coś, pod coś
Wzięła męża pod rękę.
Weź filiżankę za ucho.

c) ktoś wziął kogoś, coś - na coś, w coś, pod coś:
Wzięła worek na plecy.
Wzięła książkę pod pachę.

d) ktoś wziął za coś:
Wziął za klamkę.

Uwaga! Wziąć kogoś za męża (nie: na męża)

Opracowanie na podstawie Słownika poprawnej polszczyzny, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2005.

Słówka, które zwiększą twoją elokwencję - skwapliwy, gorliwy, żarliwy, sumienny, rzetelny, solidny

Na dziś przygotowałam porcję przymiotników, określających cechy pilnych uczniów:

skwapliwy - 'pośpieszny w gorliwości, chętny, ochoczy, skory; prędki, gotowy do czegoś';

gorliwy - 'wykazujący w czymś bardzo dużo pilności, zapału, wytrwałości,staranności; żarliwy, sumienny, rzetelny';

żarliwy -'pełen zapału, gorliwości; świadczący o czyimś zapale, przejęciu się czymś';

sumienny -'postępujący zgodnie z sumieniem; uczciwy, solidny, rzetelny; wykonywany zgodnie z sumieniem';

rzetelny - 'wypełniający należycie swoje obowiązki; uczciwy, słowny, solidny, sumienny; godny zaufania';

solidny-'taki, któremu można zaufać;rzetelny,uczciwy'.

Opracowanie na podstawie Słownik języka polskiego, Warszawa 1993.

Błędy składniowe/cz.1

W celu lepszego zobrazowania błędów składniowych, postanowiłam, powołać się w niektórych przypadkach na zdania z wypracowań uczniowskich.

Do najbardziej rażących błędów składniowych zaliczamy pomyłki w zakresie naruszenia związku zgody.

1. w związku głównym:

a) pomiędzy podmiotem wyrażonym pojedynczym rzeczownikiem w liczbie pojedynczej a orzeczeniem:


"Młodzież, która zebrała się na placu, a potem ruszyła Krakowskim Przedmieściem w stronę pomnika Kopernika, skandowali hasła."

podmiot (kto?) -> młodzież
orzeczenie (co robi?)-> skandowali

Z rzeczownikiem młodzież należy uzgodnić formę orzeczeń.
Orzeczenia powinny występować w liczbie pojedynczej, w rodzaju żeńskim, bo rzeczownik młodzież ma rodzaj żeński i przypisaną formę liczby pojedynczej.

Błąd wynika z zbytniego oddalenia podmiotu od orzeczenia (rozdzielenia ich zdaniami podrzędnymi).

Czy można rozpocząć zdanie od "a więc"?

Nie rozpoczynamy zdania od „A więc”.

Bardzo razi mnie, gdy widzę lub słyszę zdanie rozpoczynające się od wyrazów „A więc”. Według mnie nie powinno rozpoczynać się w ten sposób zdania!

Wyrazy „a więc/więc” to spójniki zdania wynikowego, i występują jedynie w zdaniach złożonych. Nie można rozpocząć zdania od łącznika, którego funkcją jest spajanie, czyli łączenie dwóch części zdania w jedną, spójną całość.

UWAGA: Językoznawcy głoszą tezę, że nigdzie nie ma pisanej zasady, żeby nie można było zacząć zdania od „więc”. Wręcz przeciwnie, twierdzą, że nawet wynikowe więc może się znaleźć na początku zdania, ale raczej w języku potocznym, np. „Więc jak będzie: idziesz z nami, czy zostajesz?”.

Prawo jazdy - poprawne użycie

Na prośbę czytelniczki zamieszczam poniżej informację dotyczącą poprawnego użycia wyrażenia: prawo jazdy.

Prawo jazdy (rzeczownik, rodzaj nijaki)

‘dokument potwierdzający umiejętności jego posiadacza do prowadzenia pojazdów mechanicznych, wydawany przed odpowiednie organy państwowe’

Np.: Nie mogę prowadzić, bo zapomniałem prawa jazdy (nie: prawo jazdy).
Rafał marzy o prawie jazdy (nie: o prawo jazdy).
Nie mam prawa jazdy (nie: prawo jazdy).
Masz prawo jazdy ?

Uwaga: Często popełnianym błędem jest odmienianie także drugiego członu wyrażenia lub nieodmienianie obu wyrazów w ogóle.

Prawo ang. law/ cz.4

To już ostatnia część poświęcona informacjom na temat rzeczownika prawo. Mam nadzieję, że was nie zanudziłam.

Znaczenia:

6. 'walczyć o to, co się komuś należy zgodnie z prawem'
np.: Mieć prawo, a nie być w prawie do kogoś, do czegoś.
Mieć prawo robić coś. Rzadko: Czuć się w prawie robić coś.

7. 'być uprawnionym do robienia czegoś; do rozporządzania czymś, rzadziej kimś'
np.: Mam prawo tak sądzić. Mam do niego wyłącznie prawo.

UWAGA ! w liczbie mnogiej zwykle prawa 'to zasada, prawidłowość rządząca światem'
np. Prawa naturalne, biologiczne. Prawa fizyczne, ekonomiczne.

Odkryć, sformułować jakieś prawo.
Coś się rządzi swoimi prawami.

Prawa(czegoś): przyrody, rynku.
Podlegać prawom natury.

Opracowanie na podstawie Słownika poprawnej polszczyzny, pod. red. A. Markowskiego, Warszawa 2005.

Prawo ang. right/ cz.3

Słówko dnia: prawo

Prawo (do czegoś) np.: do nauki, do pracy.
Rzadko prawo(do kogoś) np.: do dziecka.

Nabyć prawo do urlopu.
Zrzec się prawa do spadku.
Przyznać komuś, zastrzec sobie prawo do dodatkowych dni wolnych od pracy.
Stracić prawo do emerytury.
Rościć sobie prawo albo prawa do majątku.
Dochodzić prawa do czegoś, dochodzić swoich praw.

UWAGA: Będziemy dochodzić praw względem kogoś, a nie przeciw komuś, wobec kogoś.

Prawo ang. right /cz.2

Słówko dnia: prawo

Znaczenia:

4. 'nauka prawa, nauka o prawie' np.: Wydział prawa. Studiować, ukończyć prawo. Być na prawie.
5. 'uprawnienie przysługujące osobie fizycznej lub prawnej; przywilej' np.: Prawa publiczne, obywatelskie.
Pozbawić kogoś wszelkich praw
Zawiesić kogoś w prawach

Prawa mogą być:
a) czyjeś: prawa człowieka, prawa narodów, prawa pracownika, prawa uczniów.
b) czegoś: prawo pierwszeństwa przejazdu.

Np.: Odebrać komuś prawo wykonywania zawodu lekarza.

opracowanie na podstawie Słownika poprawnej polszczyzny, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2005.

Błędy składniowe -wprowadzenie

Błędy składniowe polegają na nieprawidłowym połączeniu wyrazów pod względem formalnym. Naruszenie podstawowych zasad budowy zdań w języku polskim powoduje, że zrozumienie treści jest utrudnione lub niemożliwe.
Przede wszystkim dotyczy, to naruszenia związków zgody, rządu, niewłaściwego użycia imiesłowowych równoważników zdania i wyrazów funkcyjnych, złego szyku wyrazów, powstania wtórnych związków składniowych, nieuzasadnionego powielania struktury zdania.
Zwykle dotyczy formy dopełnienia, która nie odpowiada formie czasownika:
np.: Bronić (kogo?czego?) ojczyzny, a nie ojczyznę!
szukać czegoś, a nie szukać za czym

Innym częstym błędem jest brak wymaganej zgodności rodzaju i liczby między podmiotem i orzeczeniem.

Prawo ang. law / cz. 1

Wiedza dotycząca rzeczownika prawo jest tak obszerna, że postanowiłam informacje na ten temat, podzielić na części.


Prawo (rzeczownik, rodzaj nijaki, liczba mnoga dopełniacz: praw).

Znaczenia:
1. 'ogół przepisów, norm prawnych' np.: Prawo starożytne, średniowieczne. Prawo cywilne, karne. Prawo autorskie. Robić coś w majestacie prawa. Osądzać kogoś według obowiązującego prawa.
UWAGA! W liczbie mnogiej rzadko używane.
2. Prawo (czegoś): Prawo własności.
3. 'norma prawna: ustawa, przepis, zakaz, nakaz'. Np.: Zbiór praw. Nadawać, spisywać prawa. Omijać prawo lub prawa. Przestrzegać praw. Uchylić jakieś prawo. Jakieś prawo obowiązuje, wygasa, traci moc.


źródło: Słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 2005.

Róża ang. rose

Dziś napiszę o moich ulubionych kwiatach.

Róża (rzeczownik, rodzaj żeński, liczba mnoga Dopełniacz: róż)

Znaczenia:
1. 'roślina i kwiat' np.: Białe, czerwone róże. Róża herbaciana. Róże pienne. Róże pnące.
UWAGA ! Bukiet z róż albo Bukiet róż.
Poprawnie: Wieniec z róż. Błędnie: Wieniec róż.
Poprawnie: Sprzedawać róże. Błędnie: Sprzedawać różę.
2. 'choroba' np.: Zachorować na różę.
3. 'jadalna część kalafiora i brokułu'

źródło: Słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 2005.

Pleonazmy

Moim ulubionym przykładem błędów logiczno-językowych są pleonazmy (potocznie: masło maślane).
Pleonazm z greckiego oznacza nadmiar.
Jest to wyrażenie złożone z dwóch wyrazów, w którym pierwsza część zawiera te same treści, które występują w drugiej części.

Przykłady:
• akwen wodny (akwen, to zbiornik wodny, więc mielibyśmy „zbiornik wodny z wody”)
• cofać się do tyłu (mój ulubiony-> do przodu ani w bok nie da się cofnąć)
• błędna pomyłka (pomyłka, to błąd)
• kontynuować dalej (kontynuacja oznacza ciąg dalszy )
• okres czasu (okres jest miarą czasu)
• spadać w dół (do góry nie da się spaść)
• zabić się na śmierć(zabić się, czyli umrzeć)
• fakty autentyczne ( wszystkie fakty są autentyczne, a zmyślone nie są faktami)
• w miesiącu maju ( wiadomo, że maj to miesiąc).
• potencjalne możliwości (potencjalny, to in. możliwy)
• przychylna aprobata (aprobata, to przychylność)

Najczęściej pleonazmy powstają przypadkowo, w sposób niekontrolowany i niecelowy.

Często wynikają z pośpiechu, braku namysłu nad znaczeniem dobieranych słów bądź nierozumienia ich, a także są skutkiem ubogiego zasobu słów i przykładem problemów ze znalezieniem właściwego słowa bliskoznacznego.

Obłąkanie ang. madness

Słówko dnia: obłąkanie (rodzaj nijaki, w danym rzeczowniku nie występują w zwykłych użyciach formy liczby mnogiej).
1. książkowy styl: obłęd.

Np.: Popaść w obłąkanie. Cierpieć na obłąkanie.
Uwaga! Niepoprawnie: Obłąkanie zmysłów.
Poprawnie: Pomieszanie zmysłów.
Obłąkanie 'szaleństwo, choroba psychiczna'

McDonald - odmiana

Ostatnio wybraliśmy się do McDonalda.
Pojawiła się wątpliwość: McDonald'sa czy McDonalda.
Oczywiście, że poprawa forma to: McDonalda!
Forma McDonald'sa jest błędna, gdyż składa się z formy dopełniacza w języku angielskim i polskiej końcówki -a.
W formie przypomnienia:
McDonald [wymawiamy: Makdonalt lub Mekdonalt]. Osobiście wolę pierwszą formę. Jest najpopularniejsza.
( rodzaj męski, deklinacja IV )
Idziemy do McDonalda.
Zjemy obiad w McDonaldzie.

Stopa ang. foot

Stopa (rzeczownik, rodzaj żeński, deklinacja IV, w Dopełniaczu: stóp
Znaczenia:
1. 'część nogi' np.: Bose, zmęczone stopy. Wsunąć stopy w miękkie kapcie. Od stóp do głów (nie: głowy). lekceważąco-> Lizać czyjeś stopy (nie: nogi) w znaczeniu: zabiegać pokornie o czyjeś względy.
2. 'poziom, stan czegoś' np.: stopa życiowa (Wysoka, niska stopa życiowa. Podnieść swoją stopę życiową. )
3. 'dolna część czegoś wysokiego, masywnego' np.: u stóp (czegoś): Zatrzymali się u stóp Wawelu.
4. w ekonomii: stopa procentowa, stopa kredytu.
5. w prawie: Odpowiadać z wolnej stopy -> w znaczeniu Odpowiadać przed sądem, pozostając na wolności.
UWAGA! Wyraz nadużywany: Stopa inflacji -> lepiej: Poziom inflacji; Stopa bezrobocia -> lepiej poziom bezrobocia.

Tautologie

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, co może oznaczać w języku polskim tautologia? Tak! Wbrew pozorom, to nie tylko pojęcie z dziedziny matematyki, czy logiki, ale także z językoznawstwa. Tautologie to zestawienia językowe zbudowane zwykle z dwóch wyrazów, w której poszczególne słowa mają identyczną treść. Oba człony tautologii są względem siebie równorzędne. Tautologia uznawana jest za błąd językowy. Przykłady tautologii: źródło i geneza hymnu ->(zarówno źródło, jak i geneza dot. miejsca pochodzenia); ale jednak wydaje mi się, że -> (powtórzenie takich samych znaczeniowo spójników); ocena poprawności i zgodności z normą; ->(poprawność pociąga za sobą zgodność, skoro coś jest poprawne, to i także zgodne z powszechnie obowiązującymi normami); tylko i wyłącznie; ->(powtórzenie takich samych znaczeniowo spójników); poprawa i polepszenie zdrowia; ->(jeśli mój stan zdrowia poprawił się, to i równocześnie uległ polepszeniu).

Błędy frazeologiczne

Błędy frazeologiczne powstają przez zniekształcenie związku dwóch lub większej liczby wyrazów przez zastąpienie jednego z nich innym, zwykle bliskoznacznym słowem, np.: zamiast snuć plany -> snuć perspektywy. Błędy frazeologiczne polegają także na wymieszaniu dwóch poprawnych związków; błędne krzyżować szyki powstało prawdopodobnie ze związków "pokrzyżować plany" oraz "mieszać szyki". UWAGA! Za błędy frazeologiczne uważa się także pleonazmy i tautologie.

Garść ang. handful

Słówko dnia: garść (rodzaj żeński, Mianownik liczby mnogiej: garście albo garści). Znaczenia: 1) 'dłoń złożona do czerpania lub do trzymania czegoś' np.: Ściskała monetę w garści. Zaczerpnął wodę garścią. Uwaga! Czerpać pełną (nie: całą) garścią. 2) 'ilość czegoś mieszcząca się w złożonej dłoni' np.: Wziąć z misy dwie garści(garście)maku. Garść (czegoś): garść piasku, soli. 3)'niewielka ilość, liczba' Garść (czegoś): garść faktów. Garść (kogoś): garść turystów. Garść przyjaciół stała (nie:stało)obok. Uwaga: Z liczebnikami zwykle występuje forma Mianownika w liczbie mnogiej: garści. Np.: Dwie garści grochu.

Błędy stylistyczne

Błędy stylistyczne - to odstępstwa od wzorowej normy językowej współczesnej polszczyzny. Jak rozpoznać tego typu pomyłki? Pamiętaj, że błędy językowe: 1) powodują niespójność stylistyczną poprzez łączenie elementów różnych stylów językowych np.: mieszanie stylu wysokiego ze stylem kolokwialnym, czyli naruszenie zasad harmonii stylistycznej; 2) polegają na stosowaniu nieuzasadnionych powtórzeń; 3) powodują powstanie sformułowań złożonych z dwóch wyrazów, z których pierwszy kończy się taką samą sylabą, jaką zaczyna się drugi np.: droga garsonka ; 4) są wynikiem ubóstwa słownictwa, które ujawnia się w nadużywaniu zaimków; 5) polegają na nadmiernym stosowaniu wyrazów obcych zakłócających komunikatywność np.: W aspekcie stosunków bilateralnych ten fakt należy ocenić ambiwalentnie.

Limit - poprawność użycia wyrazu

Słówko dnia: limit (rzeczownik, rodzaj męski, deklinacja IV, Dopełniacz: limitu, w liczbie mnogiej: rzadko używane). Limit 'granica czegoś; pewna liczba czegoś, której nie można przekroczyć' Limity finansowe. Limit czasowy. Ustanowić, zwiększyć, zmniejszyć limit. Limit czegoś: limit czasu, limit zatrudnienia. UWAGA: Wyraz nadużywany. Np.: Limit przedstawień teatralnych w sezonie. Lepiej: Maksymalna, największa liczba przedstawień teatralnych w sezonie.

Skróty elementów publikacji

W końcu nadszedł też czas na skróty stosowane w publikacjach. Oto one: art. (artykuł), cz. (część), dod. (dodatek), egz. (egzemplarz), nr (numer), poz. (pozycja), p. lub pkt (punkt), rozdz. (rozdział), s. (strona), ss. (strony), R. (rocznik), ser. (seria), t. (tom), ust. (ustęp), w. (wiersz), z. (zeszyt), fot. (fotografia), rys. (rysunek), tab. (tabela), tabl. (tablica), fig. (figura), ilustr. (ilustracja), R. (rocznik) Uwaga! Powyższe skróty występują zawsze w zestawieniu z numerami porządkowymi.

Skróty stosowane w bibliografiach

Poniżej podaję skróty stosowane w opisach bibliograficznych: b.m. (bez miejsca), b.m.d. (bez miejsca i daty), b.m.r. (bez miejsca i roku), cyt. (cytat), druk. (drukarnia, drukowany), ed. (edytor), ibid. (ibidem), obw.(obwoluta), odb. (odbitka), oprac. (opracowanie, opracował), rec. (recenzja, recenzent), tłum. (tłumaczenie, tłumaczył), wyd. (wydanie, wydany)

Przebój ang. hit

Słówko dnia: przebój (rodzaj męski, rzeczownik); Dopełniacz: przeboju, liczba mnoga Dopełniacz: przebojów (nie: przeboi) Śpiewać, grać przeboje. Znany przebój Elvisa Presleya. Lista przebojów. Przebój (czegoś): Przebój sezonu.

Słówka, które zwiększą twoją elokwencję - zrzędliwy, zgorzkniały, stetryczały

A. elokwencja 1. sztuka wymowy, wymowność, umiejętność łatwego i przekonywającego wysławiania się; 2. ironicznie lub żartobliwie o gadulstwie, gadatliwości B. stetryczały 'taki, który stetryczał (stał się zrzędliwy, zgorzkniały' C.zgorzkniały 1. taki, który stał się gorzki, nabrał smaku podobnego do goryczy; 2. taki, który stał się gorzki, smutny, rozgoryczony, wpadł w apatię; posmutniały, zniechęcony, rozżalony; 3. taki, który świadczy o niezadowoleniu z życia, zniechęceniu, rozgoryczeniu, np. zgorzkniały wyraz twarzy; gorzki D. zrzędliwy 'często zrzędzący; też: świadczący o takich skłonnościach'; źródło: L. Drabik, E. Sobol, Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2010.

Ubrać ang. put on

Słówko dnia: ubrać (czasownik dokonany) poprawnie: ubiorę, ubierzesz, ubiorą. Błędne w znaczeniu: 'włożyć coś, ubrać się w coś' np.: ubrała, poprawnie: Włożyła sukienkę./ ubrał, poprawnie: Włożył kalosze./ ubrała, poprawnie: Założyła perły.

Jak skracać tytuły przy nazwiskach?

Tytuły przy nazwiskach skracamy następująco: prof. (profesor), prof. zw. (profesor zwyczajny), prof. nadzw. (profesor nadzwyczajny), doc. (docent), adj. (adiunkt), st.asyst. (starszy asystent), dr (doktor), mgr (magister), inż. (inżynier), lek. med. (lekarz medycyny), lek. wet. (lekarz weterynarii), insp. (inspektor), dyr (dyrektor), kier. (kierownik), nacz. (naczelnik), red. (redaktor), gen. (generał), płk. (pułkownik), mjr (major), kpt. (kapitan), por. (porucznik), ppor.(podporucznik).

Skracanie jednostek czasu, miary i wagi

Skróty jednostek czasu, miary i wagi umieszczamy po cyfrach. Gr., kl., szt. - skracamy w zestawieniach z liczbami. Przypomnienie: nie stawiamy kropki po znakach miar i wag (używanych w matematyce, fizyce lub chemii) np.: kg (kilogram), m (metr), C (Celsjusz). Jeżeli liczebnik podawany jest słownie, nie należy stosować skrótów. Napiszemy: 15 m, ale kilkanaście metrów. Jednostki objętości i powierzchni powinny być zapisywane z wykorzystaniem frakcji górnej a nie 1 km kw.

Wybuch ang. explosion

Słówko dnia: WYBUCH wybuch (rzeczownik, deklinacja III, Dopełniacz: wybuchu) Wybuch jądrowy. Wybuch czegoś: wybuch bomby, wybuch wulkanu, wybuch powstania, wybuch epidemii. Wybuch emocji: wybuch gniewu, radości, śmiechu.

Najczęściej używane skróty

 Poniżej prezentuję wykaz najczęściej stosowanych skrótów
w tekstach:

b. (była, były)
cd. (ciąg dalszy)
cdn. (ciąg dalszy nastąpi)
i in. (i inne)
i nast. (i następne)
itd. ( i tak dalej)
itp. (i tym podobne)
jw. (jak wyżej)
m.in. (między innymi)
np. (na przykład)
ok. (około)
pt. (pod tytułem)
tj. (to jest)
tzn. (to znaczy)
tzw. (tak zwany)
p. (patrz)
por. (porównaj)
zob. (zobacz)
bm. (bieżącego miesiąca)
br. (bieżącego roku)

dn. (dnia)

ub. m. (ubiegłego miesiąca)
ub.r. (ubiegłego roku)
gr. (grupa)
kl. (klasa)
szt. (sztuka)

więcej: http://www.slownikskrotow.pl

Ość ang. fish-bone

 

 Słówko dnia: OŚĆ

 

ość (rodzaj żeński, deklinacja V, liczba mnoga Mianownik: ości (nie: oście), Narzędnik: ościami).

Ości ryby, ości z ryby, rybie ości. 

Obrać, oczyścić rybę z ości. 
Wyjąć, powyjmować ości z ryby.
Udławić się rybią ością/ ością  z ryby. 

Ryba z ościami.

Upominek ang.gift

Słówko dnia - UPOMINEK 

upominek ( rzeczownik, rodzaj męski, grupa deklinacyjna III, Dopełniacz :upominku  )

 

Drobny, cenny upominek. 

Świąteczny upominek. 

 

Otrzymywać coś w upominku. 

Dać, podarować, ofiarować (nie zrobić) komuś upominek. 

Upominek od kogoś, od czegoś np. Upominek od przyjaciół, od firmy ubezpieczeniowej.

Skrótowce pisane małymi literami

Skrótowce złożone ze skrótów pisanych małymi literami zwykle piszemy łącznie, stosując jedną kropkę na końcu. 

np. lp. (liczba pojedyncza)
      itd. ( i tak dalej)
      jw. (jak wyżej)
      tj. (to jest)

Wyjątki ! 

między innymi  (m.in. )
kulturalno-oświatowy  (k.o.)
toaleta (w.c.)
wołanie o pomoc (s.o.s.)

Skrótowce podwojone (dla zaznaczenia liczby mnogiej)

-> w przypadku skrótów jednoliterowych, łączy się je zamykając końcową kropką
 np. państwo (pp.)
        strony (ss.)

-> skróty dłuższe powtarza się z zastosowaniem obu kropek

np. obywatele (ob.ob)
       lekarze (lek.lek)

Uwaga! Tego rodzaju skrótów lepiej unikać. Zapisu prof. prof.  zamiast profesorowie trudno nazwać skrótem z punktu widzenia piszącego.

Skrótowce pisane wielkimi literami

Skrótowce - to pisane razem połączenia kilku skrótów. Składają się z początkowych liter poszczególnych wyrazów. 

-> jeżeli skróty wchodzące w skład skrótowców pisze się wielkimi literami, nie stawiamy po nich kropek
np. SA (Spółka Akcyjna) a nie S.A. 

-> jeżeli w skład skrótowca ma wejść dwuznak literowy: sz, cz, dz, rz  to drugą literę dwuznaku opuszcza się
np.  WSP (Wyższa Szkoła Pedagogiczna )
       PCK ( Polski Czerwony Krzyż )

Uwaga ! Wyjątki:

DzURP ( Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej)
 WSzW  (Wojewódzki Sztab Wojskowy) dla rozróżnienia WSW (Wojskowa Służba Wewnętrzna)

Warto zapamiętać 

W całości  używamy dwuznaku ch. Jednak należy zapamiętać, kiedy napiszemy duże CH,  a kiedy duże C i małe h.

np. BCH (Bataliony Chłopskie)
     ZChN (Zjednoczenie Chrześcijańsko Narodowe)

Skróty

Skróty to skrócone pojedyncze wyrazy. 

Kiedy po skrócie wyrazu umieszczamy kropkę?

-> jeżeli odrzucamy koniec wyrazu
np.:
ob. (obywatel)
prof. (profesor)
w. (wiek)
sen. (senior)

Uwaga!  Skrót wyrazu powinien zawsze kończyć się spółgłoską 

np.: jęz. pol. lub j.p. (język polski) -> a nie ję. po. 

Kiedy po skrócie nie stawiamy kropki? 

-> jeżeli końcowa litera zostaje
np.:
dr (doktor)
mgr  (magister)
nr (numer)
wg (według)

-> kiedy skrót jest znakiem miar i wag
np.:
kg (kilogram)
m (metr)
C (Celsjusz)

Uwaga! Nie należy używać w skrótach znaków nieliterowych

np.: Rudnik n/Sanem zamiast poprawnego Rudnik n. Sanem 
d/s zamiast prawidłowego ds. 
      

Na koniec jeszcze jedna  uwaga 

Gdy skrót zakończony kropką wypada na końcu zdania,  nie stawiamy już drugiej kropki.